O fotografii prawie wszystko

Fotograficzne ABC

Dla tych, którzy zaczynają swoją przygodę z fotografią przygotowałem krótkie ABC.

Jak ktoś czegoś nie wie, czy zapomniał, zawsze można tu spokojnie zajrzeć.

Poza tym spróbuję podzielić się z wami częścią, przynajmniej mojej wiedzy na temat obsługi dwóch programów, które fotograf powinien znać – Adobe Photoshop i Adobe Lightroom.

Co jakiś czas zamieszczę tu nowy tutorial, do którego prowadzić będą linki umieszczone na stronach po kliknięciu na te dwa przyciski.

Zapraszam

Fotograficzne ABC

Odcinek III – podział obiektywów

Odcinek IV – podział obiektywów ze względu na zakres ogniskowych

Odcinek V – podział obiektywów ze względu na przeznaczenie

Odcinek VI – podział obiektywów ze względu na rodzaj aparatu, z którym współpracują

Odcinek VII – przysłona fotograficzna

Odcinek VIII –Ekspozycja i kompensacja ekspozycji

Odcinek X – trójkąt ekspozycji

Odcinek pierwszy

Podstawy

Na początek kilka krótkich informacji o tym, czym jest fotografia. Wg mnie to jest minimum, o którym każdy powinien wiedzieć.
Na początek definicja:
Fotografia (gr.φως, phōs, D. phōtós – światło; gráphō – piszę, graphein – rysować, pisać; rysowanie za pomocą światła) – zbiór wielu różnych technik, których celem jest zarejestrowanie trwałego, pojedynczego obrazu za pomocą światła. Potoczne znaczenie zakłada wykorzystanie układu optycznego.
A jak powstaje zdjęcie? Sam sposób w jaki to działa nie zmienił się. Zmieniła się tylko technologia. W dzisiejszych czasach matówka z umieszczoną na niej światłoczułą kliszą fotograficzną aparatu została zastąpiona matrycą światłoczułą. Jednak schemat działania jest taki sam. W czasie naświetlania światło przechodząc przez obiektyw trafia do elementu światłoczułego. Na nim powstaje pomniejszony i odwrócony obraz fotografowanego przedmiotu.

Przedstawiony na rysunku schemat to najprostszy rodzaj aparatu fotograficznego zwany Camerą Obscura. Do jej budowy potrzebne jest pudło z czarnym wnętrzem. Na jednej ściance znajduje się mały otwór. Jeśli teraz ten otwór zostanie skierowany w jakąś stronę, to widok tej części otoczenia będzie widoczny we wnętrzu pudła jako odwrócony. Wnętrze musi być czarne aby promienie światła, które wpadną do środka nie odbijały się od ścian i nie rozpraszały się. Mały otwór wymusza wpadanie światła do wnętrza pudła tylko z określonych kierunków. Oznacza to, że na wewnętrznych ściankach, w określonym miejscu może padać światło tylko z określonego kierunku. W ten sposób powstaje obraz tego co jest na zewnątrz pudła.

Na podobnej zasadzie działa każdy aparat fotograficzny. Oczywiście zamiast otworu, przez który wpada światło, zastosowano w nim obiektyw.
Podstawowymi elementami, z których zbudowany jest każdy aparat fotograficzny są:
• Obiektyw
• Przysłona
• Migawka
• Element światłoczuły (matryca, błona fotograficzna)
• Korpus z elektroniką, kartą pamięci i przyciskami

W następnych odcinkach omówimy sobie szczegółowo te elementy i wskażemy zasady ich działania.

Odcinek drugi - obiektyw

Każdy aparat fotograficzny wyposażony jest w obiektyw. Obiektyw to element (np. soczewka, układ optyczny lub układ magnetyczny) zbierający i przenoszący obraz obserwowanego przedmiotu do dalszej części aparatu.
W aparatach analogowych obraz przenoszony jest na film fotograficzny. Natomiast w aparatach cyfrowych elementem rejestrującym obraz jest matryca światłoczuła zwana też sensorem lub przetwornikiem.
Żeby jednak zrozumieć podstawowy podział obiektywów wypadałoby wspomnieć w tym miejscu o ogniskowej.
Ogniskowa oznaczana małą literą „f” wyrażana jest w milimetrach np. f=35 mm. Jest to odległość między ogniskiem układu optycznego F, a punktem głównym układu optycznego np. odległość środka soczewki od punktu, w którym skupione zostaną promienie świetlne które przed przejściem przez soczewkę biegły równolegle do jej osi.

Ogniskowa jest jednym z podstawowych parametrów opisujących obiektyw. Przykładowo obiektyw szerokokątny (czyli taki z krótką ogniskową) skupia ognisko układu blisko matrycy. W przypadku teleobiektywu jest odwrotnie, a więc przy długiej ogniskowej kąt widzenia jest niewielki. Co się z tym wiąże? Przybliżenie, znane nam też jako zoom. Istnieją obiektywy stało ogniskowe, gdzie ogniskowa ma wartość stałą (nie można przybliżać i oddalać fotografowanego obiektu) o oznaczeniu np. 35 mm lub 50 mm.

Odcinek trzeci - podział obiektywów

Obiektywy dzielimy ze względu na:
– kąt widzenia obiektywu;
– zakres ogniskowych;
– przeznaczenie;
– rodzaj aparatu, z którym dany obiektyw współpracuje oraz wielkość jego matrycy;
Podział obiektywów ze względu na kąt widzenia:
– obiektywy standardowe – to obiektywy przy użyciu których uzyskiwany jest obraz z perspektywą zbliżoną do tej jaka jest widziana ludzkim okiem.

Wartość ogniskowej, która decyduje o tym czy obiektyw jest standardowy zależy od wielkości klatki filmowej lub sensora cyfrowego aparatu. Przyjmuje się, że obiektyw standardowy ma ogniskową zbliżoną do przekątnej klatki (matrycy). I tak aparaty pełnoklatkowe (24×36 mm) przekątna 43 mm – ogniskowa 50 mm. Dla aparatów z matrycą APS-C/DX obiektyw ma ogniskową 35 mm (chociaż przekątna matrycy wynosi 28 mm)
Obiektyw standardowy to obiektyw uniwersalny.

– obiektywy szerokokątne – to obiektywy o ogniskowej krótszej od przekątnej kadru (matrycy), a więc ich kąt widzenia jest szerszy niż obiektywów standardowych. Najczęściej obiektywy szerokokątne wykorzystujemy do fotografowania w ciasnych pomieszczeniach lub wykonywaniu zdjęć krajobrazu i architektury.

– obiektywy długoogniskowe (wąskokątne, teleobiektywy)-teoretycznie każdy obiektyw długoogniskowy jest to obiektyw, którego ogniskowa jest dłuższa od średnicy tworzonego obrazu czyli jest dłuższa od ogniskowej standardowej.

Przyjmuje się zatem, że typowe obiektywy długoogniskowe mają ogniskową dłuższą co najmniej dwa razy od średnicy obrazu i nazywa je się ze względu na zastosowanie obiektywami wąskokątnymi czyli obiektywami do fotografowania zbliżeń. Dla małego obrazka można przyjąć, że obiektywy wąskokątne mają ogniskową większą niż 100 mm.
Szczególną odmianą obiektywów długoogniskowych są teleobiektywy czyli obiektywy tak skonstruowane , że całkowita długość obudowy obiektywu jest znacznie krótsza niż wynikałoby to z długości ogniskowej.
Potocznie mianem teleobiektywu określa się każdy obiektyw waskokątny.

Odcinek czwarty - podział obiektywów ze względu na zakres ogniskowych

Podział obiektywów ze względu na zakres ogniskowych:
– obiektywy stało ogniskowe – są to obiektywy w których w przeciwieństwie do obiektywów zmienno ogniskowych ogniskowa jest stała. Najczęściej spotykanym obiektywem stało ogniskowym jest obiektyw o ogniskowej 50 mm zwanym popularnie obiektywem standardowym do aparatów małoobrazkowych na film 24×36 mm. Popularne wielkości to też 24 mm,35 mm i 90 mm.
Przeważnie obiektyw stało ogniskowy jest prostszy w konstrukcji, lżejszy i ma wyższą rozdzielczość, większą jasność i mniejsze wady optyczne niż obiektyw zmienno ogniskowy przy tej samej ogniskowej. Dlatego wielu fotografujących do wykonywania zdjęć, które wymagają najwyższej jakości obrazu używa wyłącznie obiektywów stało ogniskowych.
– obiektywy stało zmienno ogniskowe (zoomy) – obiektyw zmienno ogniskowy tzw. zoom jest to rodzaj obiektywu fotograficznego , w którym możliwa jest płynna regulacja długości ogniskowej zwykle bez zmiany perspektywy i płaszczyzny ogniskowania.
Zmiana ogniskowej realizowana jest przy pomocy grupy soczewek, która przesuwa się wzdłuż osi optycznej obiektywu. Wymaga to zastosowania większej ilości soczewek co pociąga za sobą obniżenie zdolności rozdzielczej obiektywu.

Odcinek piąty - podział obiektywów ze względu przeznaczenie

Podział obiektywów ze względu na ich przeznaczenie:

– macroobiektywy – przeznaczone są do wykonywania zdjęć z bardzo bliskiej odległości. Charakteryzują się bardzo niewielką głębią ostrości, co pozwala na bardzo ładne rozmycie nieostrego tła. Innym walorem obiektywów macro jest wbudowana optyczna stabilizacja obrazu, niezbędna do uzyskania nieporuszonych fotografii z ultra bliskiej odległości. Poza zastosowaniami macro, obiektywy świetnie realizują „normalne” zdjęcia portretowe.
– obiektywy portretowe – są to z reguły obiektywy długoogniskowe o ogniskowych krótszych niż w obiektywach wąskokątnych,a dłuższe niż ogniskowa standardowa.
– obiektywy uniwersalne – najczęściej są to obiektywy typu zoom o szerokim zakresie ogniskowych, które umożliwiają fotografowanie od szerokiego do wąskiego kąta.

– obiektywy z kontrolą perspektywy – czyli Tilt-shift – obiektywy z możliwością przesunięcia osi optycznej, dzięki czemu można korygować perspektywę na zdjęciu (zgodnie z regułą Scheimpfluga) bez konieczności używania programu graficznego. Przy pomocy operacji tilt („pochył” lub „pokłon” w polskim nazewnictwie) możliwa jest kontrola płaszczyzny ostrości, a dzięki operacji shift („przesunięcie” – „przesuw”) – kontrola perspektywy.
– obiektywy lustrzane – Obiektyw lustrzany to rodzaj teleobiektywu, w którym oprócz soczewek wykorzystano także lustra paraboliczne. Budowa obiektywu lustrzanego zbliżona jest do teleskopu zwierciadlanego w układzie Maksutova-Cassegraina.
– obiektywy miękkorysujące – obiektyw miękkorysujący to obiektyw fotograficzny tworzący obrazy o zmiękczonym rysunku, przypominające dzieła malarstwa impresjonistycznego.
– obiektywy typu rybie oko – to obiektyw fotograficzny szerokokątny, zwany również z ang. fisheye, o nieskorygowanej dystorsji objawiającej się w tym przypadku beczkowatymi zniekształceniami obrazu.

Odcinek szósty - podział obiektywów ze względu na rodzaj aparatu, z którym współpracują:

Podział obiektywów ze względu na rodzaj aparatu, z którym współpracują:
– do lustrzanek i SLT pełnoklatkowych (FF)
Cyfrowa lustrzanka pełnoklatkowa, aparat full-frame (w skrócie FF), full-frame DSLR (FFDSLR, ang. Full Frame Digital Single Lens Reflex Camera) – lustrzanka cyfrowa wyposażona w matrycę światłoczułą ekwiwalentną do rozmiaru klatki 35 mm, czyli o rozmiarze 36×24 mm. Aparat full-frame jest cyfrowym odpowiednikiem klasycznej małoobrazkowej lustrzanki jednoobiektywowej. Rozmiar matrycy jest główną cechą odróżniającą aparaty tego typu od wprowadzonych wcześniej lustrzanek cyfrowych z matrycą APS-H, APS-C, 4/3 lub mniejszą.

– do lustrzanek typu „crop” i SLT (matryca APS-C)
APS-C (ang. Advanced Photo System type-Classic) – format przetwornika obrazu w aparatach cyfrowych o bokach mniejszych ok. 1,5× (tzw. crop) od klatki 35 mm (full frame). Standard w popularnych lustrzankach cyfrowych.
Przetworniki w aparatach Canon są 1,6× mniejsze, Nikon/Pentax/Sony Alfa/Minolta 1,5× mniejsze, Sigma 1,7× mniejsze od klatki filmowej standardu 35 mm. Aby uzyskać ekwiwalent ogniskowej obiektywu w odniesieniu do „full frame”, należy pomnożyć „crop” przez długość ogniskowej obiektywu aparatu z rozmiarem przetwornika obrazu dla tej wartości crop (np. 1,5 × 70 mm = 105 mm). Oznacza to, że obiektyw 70 mm w systemie APS-C da ten sam kąt widzenia, co obiektyw 105 mm w formacie małoobrazkowym 35 mm.Nazwa standardu APS-C pochodzi od formatu filmu, który miał w drugiej połowie lat 90. XX wieku wyprzeć „mały obrazek”. Producenci uznali wymiary klatki APS (25,1×16,7 mm) za dobry kompromis między kosztami produkcji a jakością obrazu. Błony fotograficzne dla tego formatu były oferowane w 3 długościach: 15, 25 oraz 40 klatek. Należy mieć na uwadze, że nie każda matryca APS-C ma takie same wymiary, ale właśnie w ten sposób przyjęło się określać format większości niepełnoklatkowych przetworników obrazowych.

SLT
Światło poprzez grupę soczewek obiektywu (1) dociera do wnętrza aparatu. Zwierciadło półprzeźroczyste (2) jest ustawione w korpusie pod kątem 45° do osi optycznej obiektywu. Większość światła dociera przez filtr UV (3) do matrycy światłoczułej (4), a reszta kierowana jest do czujnika AF (5).

– do aparatów bezlusterkowych
Aparat bezlusterkowy z wymiennymi obiektywami (MILC, ang. Mirrorless Interchangeable Lens Camera), potocznie bezlusterkowiec (ang. mirrorless camera), alternatywnie EVIL (ang. Electronic Viewfinder Interchangeable Lens) – nazwa typu cyfrowego aparatu fotograficznego, posiadającego możliwość wymiany obiektywów montowanych w korpusie, w którym wyeliminowano optyczny układ wizjera z lustrem (stąd nazwa), matówką i pryzmatem pentagonalnym, a podgląd kadru wykonuje się na wbudowanym monitorze.

W aparatach tych stosuje się system Mikro Cztery Trzecie (MFT, M43, ang. Micro Four Thirds), w którym stosowany jest ten sam standard przetwornika, ale obiektywy są przeznaczone do aparatów bezlusterkowych (ang. mirrorless).

Odcinek siódmy - przysłona fotograficzna

Przysłona fotograficzna to część obiektywu regulująca wielkość otworu na drodze strumienia światła. Stosowana najczęściej w obiektywach fotograficznych i obiektywach kamer filmowych. Zwykle ma postać nachodzących na siebie metalowych listków.

Regulując średnicę otworu (aperturę urządzenia) za pomocą listków, można zmieniać ilość światła przechodzącego przez soczewki obiektywu, a jednocześnie wpływać na głębię ostrości uzyskiwanego obrazu (im wyższa wartość przysłony, tym większa głębia ostrości). Stopień otwarcia przysłony określany jest za pomocą liczby przysłony.

Wartość przysłony f/1.0 oznacza, że ogniskowa obiektywu jest równa średnicy otworu przysłony. Każda następna pozycja oznacza ustawienie przysłony, przy którym do wnętrza obiektywu wpuszczana jest dwa razy mniejsza ilość światła. Najniższa wartość przysłony określa jasność obiektywu zwaną też inaczej otworem względnym obiektywu. Pierwsza wartość może być wartością pośrednią np. 1.8; 3.5; 4.5; i jest zależna od konstrukcji obiektywu. Im ta wartość mniejsza, tym obiektyw jaśniejszy.

Płaszczyzna ostrości zawsze będzie równoległa do powierzchni matrycy (poza tilt-shift i aparatami miechowymi).

Przez głębię ostrości rozumiemy zakres przestrzeni mierzony wzdłuż osi obiektywu, w którym obiekty są widziane ostro. Tak definiował to Tadeusz Cyprian w 1953 r:

„Głębią ostrości nazywamy zdolność obiektywu oddawania na filmie (dziś matrycy) ostrych obrazów przedmiotów położonych w rozmaitych odległościach od obiektywu, a więc nie leżących w płaszczyźnie nastawienia ostrości”.

Głębia ostrości zależy od trzech czynników: ogniskowej obiektywu, wielkości przysłony oraz odległości od fotografowanego obiektu.

Na powyższym szkicu wyraźnie widać jaki wpływ ma długość ogniskowej Twojego obiektywu na głębię ostrości przy takiej samej przysłonie. Jeżeli ustawisz przysłonę na f:8, a ogniskową na 28 mm w polu ostrości znajdą się przedmiotów odległości od kilku metrów do nieskończoności. Jeżeli tą ogniskową zwiększysz do 50 mm pole ostrości będzie zdecydowanie mniejsze. W końcu, jeżeli zwiększysz ją do 135 mm w polu ostrości znajdzie się tylko przedmiot, na który tą ostrość ustawiasz (albo też jego część).

[PRZYPOMNIENIE] Zmiana długości ogniskowej w obiektywach zmiennoogniskowych polega na przekręceniu pierścienia ogniskowej, a w obiektywach stałoogniskowych na zmianie obiektywu na inny.

– wpływ wielkości przysłony na głębię ostrości

Im mniejszy otwór względny (średnica otworu, przez które wpada światło) (wartość wyższa), tym większa jest głębia ostrości.

Jeśli zwiększymy otwór, czyli zmniejszymy wartość przysłony głębia ostrości się zmniejszy. W przypadku najmniejszej wartości przysłony, kiedy otwarty jest praktycznie cały obiektyw w polu ostrości znajdzie się tylko ten kwiatek, na który mamy ustawioną ostrość. Wszystko przed i za nim, będzie nieostre.

Te 3 parametry, tzn. wartości przysłony (wielkości otworu względnego), ogniskowa obiektywu i odległość od fotografowanego obiektu pozwolą nam wyznaczyć głębię ostrości.

Głębię ostrości najłatwiej jest zmieniać, operując otworem przysłony. Tak jest po prostu najwygodniej, gdyż nie wymaga to ani zmiany miejsca, z którego fotografujemy, ani ogniskowej. Głębia ostrości jest tym mniejsza, im większy jest otwór przysłony, dlatego np. w fotografii portretowej, gdzie pożądane jest rozmycie tła, stosuje się obiektywy o dużym otworze względnym (f/1.4, f/1.8).

Im krótsza jest ogniskowa obiektywu, tym większa jest głębia ostrości. To właśnie dlatego przedmioty fotografowane długim teleobiektywem zwykle wydają się „wycięte” z tła – po prostu elementy znajdujące się przed i za nimi są na zdjęciu zupełnie nieostre. Z kolei obiektywy szerokokątne mają bardzo dużą głębię ostrości, co pozwala na wyraźne odwzorowanie na zdjęciu planów zarówno bliskich, jak i dalekich, a to szczególnie przydaje się przy fotografowaniu krajobrazów.

To pokrótce ogólne, podstawowe zasady mające na celu zrozumienie pojęcia głębi ostrości.

W dalszej części poradnika, przy omawianiu innych zagadnień wejdziemy szerzej w to zagadnienie, żeby pokazać jak robić piękne portrety, bok eh czy opowiemy sobie o odległości hiperfokalnej stosowanej w fotografii krajobrazowej.

Odcinek ósmy - ekspozycja i kompensacja ekspozycji

Ekspozycja to ilość światła docierająca do aparatu podczas robienia zdjęcia. Zależy ona od ustawień przysłony i czasu otwarcia migawki. Te dwie wartości, w połączeniu z czułością ISO, decydują o jasności zdjęcia.

Odpowiednie ustawienie tych parametrów umożliwia wykonanie prawidłowo naświetlonego zdjęcia. Do pomiaru ilości potrzebnego światła służy światłomierz. Dzisiejsze aparaty są wyposażony w automatykę, której częścią jest światłomierz.

W trybach automatycznego fotografowania i trybach P/A/S działa funkcja automatycznej ekspozycji (AE). Oznacza to, że aparat sam określa optymalną ekspozycję i odpowiednio ustawia przysłonę, czas otwarcia migawki i czułość ISO. Dzięki funkcji AE możemy robić zdjęcia o odpowiedniej jasności ustawionej automatycznie przez aparat.

Często jasność uznana przez aparat za właściwą różni się od tego, czego oczekujemy. Na zdjęciu widocznym poniżej, zrobionym z użyciem funkcji AE, ekspozycja została określona na podstawie uśrednionej jasności jasnych chmur i ciemniejszego wiatraka. Jeśli chcielibyśmy zaakcentować chmury, lepsze byłoby nieco ciemniejsze zdjęcie. Gdyby natomiast zależało nam na wyraźniejszym ukazaniu wiatraka, lepiej sprawdzi się zdjęcie jaśniejsze.

Do tego właśnie służy możliwość kompensacji ekspozycji.
Kompensacja ekspozycji to korekta ekspozycji ustawionej przez aparat. Wprowadza się ją, by uzyskać jasność odpowiadającą własnym oczekiwaniom. Jak widać z powyższego przykładu, odpowiednia jasność fotografii zależy od fotografowanej sceny i naszych preferencji. Aby zwiększyć jasność zdjęcia, należy stosować dodatnie wartości kompensacji ekspozycji; aby zmniejszyć jasność — wartości ujemne.

Aparat cyfrowy pozwoli na bieżąco sprawdzać, jak zmienia się zdjęcie. Możemy zatem kilkukrotnie stosować kompensację ekspozycji, aż osiągniemy taką jasność, o jaką nam chodzi.

Odcinek dziewiąty - czułość ISO

W aparatach cyfrowych czułość ISO oznacza stopień, w jakim przetwornik aparatu wzmacnia światło.

Ilość światła wpadająca przez obiektyw do aparatu zależy od przysłony i czasu otwarcia migawki. Światło docierające do przetwornika jest wzmacniane, aby stworzyć dobrze naświetlone zdjęcie. Czułość ISO reprezentuje poziom tego wzmocnienia w postaci liczbowej. Na przykład czułość ISO200 jest dwukrotnie większa niż ISO100. Oznacza to, że ustawienie ISO200 pozwala na fotografowanie z taką samą jasnością jak ISO100 przy o połowę mniejszej ilości światła.

W większości trybów fotografowania czułość ISO ustalana jest automatycznie przez aparat w zależności od warunków oświetlenia. W trybach P/A/S/M czułość ISO można jednak ustawiać ręcznie, w zależności od potrzeb.
Wraz ze wzrostem czułości można stosować krótsze czasy otwarcia migawki nawet przy słabym oświetleniu, redukując w ten sposób nieostrość obrazu spowodowaną drganiami aparatu przy długim naświetlaniu lub poruszaniem się obiektu podczas fotografowania sportu. Ponieważ jednak światło jest wzmacniane elektrycznie, fotografowanie z wysoką czułością ISO powoduje zwykle więcej szumów (tzw. ziarno) lub utratę ostrości zdjęcia.

W fotografii analogowej tą samą rolę spełniała klisza fotograficzna. Były klisze o większej czułości, jednak tam też występowało ziarno.

Trójkąt ekspozycji

Zdjęcie czyli fotografia to nic innego jak obraz zapisany jedną z technik fotograficznych. Istnieją dwie zasadnicze techniki zapisu fotografii. W przypadku techniki srebrowej (czyli fotografii tradycyjnej) zdjęcie fotograficzne po naświetleniu na filmie przyjmuje postać obrazu utajonego, po czym w procesie wywoływania zmienia się w obraz jawny. W technice cyfrowej podziału takiego nie ma, a obraz przyjmuje od razu „jawną” postać cyfrową.

W fotografii tradycyjnej obraz ten występuje w postaciach negatywu, z którego otrzymuje się pozytyw czy diapozytywu (slajdu).

Warunkami otrzymania prawidłowo naświetlonego zdjęcia są trzy główne parametry: czas naświetlania, przysłona i wartość ISO (czułość filmu lub matrycy). Zależność między nimi pokazuje tzw. trójkąt ekspozycji.

Trójkąt ekspozycji

W obiektywie znajduje się pierwszy z nich, przysłona element składający się z listków, które tworzą otwór o zmiennej wielkości. Przez ten otwór pada światło na matrycę. Im przysłona jest bardziej przymknięta, tym mniej światła trafia na matrycę, a co za tym idzie trzeba zmienić pozostałe parametry, aby jasność zdjęcia była zachowana.

Drugi parametr to czas naświetlania, czyli ilość światła wpadającego na matrycę. Za tą ilość odpowiada mechanizm zwany migawką. Im migawka będzie dłużej otwarta, tym więcej światła wpadnie do aparatu. Czas naświetlania najczęściej wyrażany jest w ułamkach sekund, więc jeśli na naszym aparacie wyświetlana jest informacja „125” lub „250” oznacza to, że czas naświetlania będzie wynosił odpowiednio 1/125 i 1/250 sekundy.

Trzecim parametrem jest czułość ISO. Im ona jest większa, tym wyższej czułości musimy użyć, aby zdjęcie było nieporuszone. Ta wyższa czułość niestety skutkuje pogorszeniem się jakości zdjęcia poprzez pojawienie się na nim szumów.

Zależność wzajemnie od siebie tych trzech parametrów pokazuje „trójkąt ekspozycji”. Dobierając różne zestawy parametrów czasu naświetlania, wartości przysłony i czułości ISO, możemy uzyskać taką samą ekspozycję, czyli zdjęcia mogą być identycznej jasności. Dla przykładu, stosując czas naświetlania 1/100 sekundy, przysłonę f/2.8 i ISO 100, dokładnie taką samą jasność będzie miało zdjęcie zrobione przy 1/200 sekundy, przysłonie f/4 i ISO 400.

Trójkąt ekspozycji na każdym z boków jest opisany poszczególnym parametrem zmieniając jeden z nich, zmiany musimy kompensować dwoma pozostałymi pojedynczo lub razem.

Histogram

Histogram jest wręcz niezbędnym narzędziem każdego fotografa. Jest to wykres pokazujący ilość danych tonów na zdjęciu i rozkład jasności obrazu. Na jego podstawie jesteśmy określić czy zdjęcie jest poprawnie naświetlone, jaką ma jasność i kontrast.

Histogram to wykres zawierający 256 punktów na poziomej osi, które określają jasność pikseli na zdjęciu. Lewa część histogramu przedstawia ilość najciemniejszych tonów, środek – tonów średnich, natomiast prawa – ilość świateł. Skrajne końce histogramu to wartość 0 - czerń i 255 - biel.

Schemat histogramu w uproszczeniu

Teoretycznie poprawny histogram powinien być równo rozłożony, od lewej do prawej części wykresu, nie dotykając żadnej z tych wartości. Taki histogram informuje nas, że żadne tony nie zostały przepalone ani niedoświetlone. To teoretycznie. Trzeba jednak brać poprawkę na pewne rzeczy.

W aparatach z automatyką światłomierz będzie dążył do korekcji naświetlenia. Jeżeli scena będzie dość jasna zdjęcie wyjdzie niedoświetlone. I odwrotnie, jeśli będzie dużo czerni światłomierz będzie chciał to skorygować i zdjęcie wyjdzie prześwietlone.

Należy więc tego narzędzia używać rozsądnie. Przecież zdjęcie zrobione w nocy spowoduje przesunięcie wykresu w lewo, pomimo tego, że moim zamiarem było właśnie takie, a nie inne zdjęcie.

Dlatego zapisujmy zdjęcia w formacie RAW. Wtedy wszystko możemy skorygować w programie graficznym.

Balans bieli

Balans bieli odpowiada za prawidłową kolorystykę zdjęcia. Balans bieli inaczej balans kolorów czy balans szarości, balans neutralny to termin dotyczący aparatów cyfrowych oraz kamer cyfrowych.

Jest to proces kompensacji barw obrazu zarejestrowanego przez matrycę dla temperatury barwowej oświetlenia, jakie towarzyszyło wykonaniu zdjęcia, w celu przedstawienia kolorów w sposób najbardziej naturalny lub satysfakcjonujący odbiorcę.

Na pewno z tym problemem spotkał się każdy z nas. Często w zdjęciach wykonanych w domu po skopiowaniu ich na dysk komputera dominuje żółć, natomiast zdjęcia wykonane w pochmurny dzień są bardzo niebieskie.

Jak sobie z tym radzić?

Aparaty fotograficzne wyposażone są w korekcję balansu bieli w postaci ustawień. Parametry są dobierane wg ustawień użytkownika, a odpowiedni algorytm dobiera właściwy balans bieli. Ponieważ temperatura wyrażana jest w stopniach Kelvina, żeby było łatwiej użytkownik zamiast skali otrzymuje opisy, np. światło dzienne, lampa błyskowa, auto, itd.

Skala temperatury barwowej rozciąga się od barwy pomarańczowej do niebieskiej. Barwy żółto-pomarańczowe to światło ciepłe, błękitno-niebieskie, zimne.

Temperatura barwowa

Algorytmy automatycznego balansu bieli wyszukują na zdjęciu najjaśniejszy punkt. Gdy uda się go odnaleźć algorytm zakłada, że jest to kolor biały. Następnie algorytm kompensuje składowe RGB najjaśniejszego obszaru tak, by był biały, a następnie w taki sam sposób kompensuje składowe RGB dla pozostałych pikseli obrazu. Niska złożoność tego algorytmu sprawia, że na obecnie produkowanych urządzeniach nie wywołuje on zauważalnych opóźnień w pracy urządzenia.

Nie zawsze jednak najjaśniejszy obszar zdjęcia jest biały, dlatego balans bieli wspomagany jest także algorytmami wykrywającymi dominujący kolor zdjęcia szukając tzw. zafarbu (np. zdjęcie pokoju oświetlonego świecą będzie miało czerwony zafarb, a zdjęcie wykonane w świetle księżyca niebieski). Na podstawie informacji o najjaśniejszym obszarze i zafarbie algorytm dokonuje odpowiedniej kompensacji barw.

Algorytm automatycznego balansu bieli jest jednak całkowicie nieodporny na wiele znacznie różniących się temperaturą barwową źródeł światła. Jak na razie nie udało się opracować możliwego do zaimplementowania w małych urządzeniach automatycznego rozwiązania tego problemu.

Wykonywanie zdjęć w formacie RAW pozwala na późniejszą zmianę balansu bieli w programie graficznym (Lightroom, Camera Raw i inne). W formacie tym aparat zapisuje do pliku jedynie informacje o natężeniu poszczególnych składowych RGB światła, jakie dotarło do matrycy. Zazwyczaj nie są wykonywane wtedy żadne algorytmy kompensacji barw. Zaletą takiego rozwiązania jest brak konieczności zwracania uwagi na rodzaj oświetlenia w momencie wykonywania zdjęcia oraz możliwość wykonywania kopii zdjęcia z różnymi ustawieniami balansu bez strat.

Inaczej mówiąc, zapisując zdjęcia w formacie RAW mamy możliwość ustawienia w postprodukcji właściwego balansu bieli.

Fotografie24.pl

Usługi fotograficzne

Nawigacja

Skontaktuj się z nami

ul. Gdańska 28/1, 84-230 Rumia

(+48) 532 290 239

(+48) 531 010 799

biuro@fotografie24.pl

Połącz się